Jak wprowadzać litery w pierwszej klasie?

Jednym z największych wyzwań, stojących przed młodym nauczycielem, jest prawidłowe wprowadzenie uczniów w zaczarowany świat liter. Oczywistym jest, że umiejętność czytania i pisania stanowi bazę do nabywania kolejnych kompetencji nie tylko w szkole, ale – przede wszystkim – w codziennym życiu. W jaki sposób zatem przekazać uczniom te cenne umiejętności? Oto schemat, z którego korzystam w swojej codziennej pracy.  

1. Wstęp

Na początku oglądamy ilustrację przedstawiającą przedmioty, osoby, w których nazwie (jako głoska) ukryła się wprowadzana litera. Opowiadamy o ilustracji, jednocześnie budując w ten sposób zasób słownictwa i doskonaląc mowę opowieściową.

2. Wyeksponowanie wyrazu podstawowego i ilustracji będącej jego desygnatem

Następnie pokazuję dzieciom wyraz podstawowy dla danej litery – piszę go na tablicy, przedstawiam na tablicy multimedialnej, planszach edukacyjnych, dzieci czytają go w swoich podręcznikach.

3. Analiza i synteza wyrazu podstawowego

Wprowadzony wyraz dzielimy na sylaby (z wyklaskiwaniem) oraz na głoski (z liczeniem na palcach). Układamy model głoskowy wyrazu z wykorzystaniem kartoników (niebieskie – spółgłoski, czerwone – samogłoski) i ponownie głoskujemy, wskazując na kolejne kartoniki i przypominając, czy są to spółgłoski czy samogłoski. Pod/nad kartonikami dzieci wpisują ukrywające się pod nimi litery (oprócz tej, którą danego dnia poznają).

4. Analiza słuchowa

Dzieci wysłuchują wypowiadane przeze mnie słowa i ustalają, czy głoska, której zapis graficzny dziś poznają (litera) występuje w nagłosie (na początku), w śródgłosie (w środku) czy też w wygłosie (na końcu). Następnie podają swoje przykłady. Układamy z kartoników/klocków z literami różne wyrazy.

5. Zapoznanie z obrazem graficznym litery

Przedstawiam uczniom zapis drukowany oraz pisany wielkiej i małej litery (z zaznaczeniem występujących między nimi różnic) – na tablicy, tablicy multimedialnej, planszach, w podręczniku, w zeszycie. Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na kierunek pisania, na to, czy literę zapisuje się z oderwaniem czy bez odrywania ołówka od kartki oraz na odpowiednie linie w liniaturze.

6. Wyszukiwanie w tekście poznanej litery

Dzieci wyszukują w czytance i podkreślają ołówkiem nowo poznaną literę.

7. Wstęp do pisania wprowadzonej litery

Zamieniam się w dyrygenta, i, stojąc tyłem do dzieci (pamiętaj, nie prezentuj litery stojąc przodem do uczniów, w ten sposób podajesz im wzorzec w lustrzanym odbiciu!), piszę palcem ręki dominującej w powietrzu wielką i małą literę, dzieci – jako orkiestra – robią to samo. Piszemy palcami po blatach ławek, po plecach kolegi/koleżanki z ławki, po mące wsypanej do pokrywki pudełka do butów, po dużych, papierowych planszach.

8. Pisanie po śladzie

Dzieci „piszą” palcem po śladzie na wielkoformatowych literach (np. na dużych brystolach), mazakiem na koszulkach foliowych, w których umieszczona jest kartka z szablonem litery, ołówkiem po śladzie w ćwiczeniach, zeszycie. Zaczynamy od dużych formatów bez liniatury, następnie przechodzimy do nieco mniejszych, a dopiero na końcu dzieci piszą standardową wielkość liter w liniaturze.

9. Pisanie samodzielne

Teraz nadchodzi moment, kiedy uczniowie samodzielnie piszą wprowadzoną literę – ponownie zaczynamy od dużych formatów (dziecko pisze literę takiej wielkości, jaka mu najbardziej odpowiada), bez liniatury i stopniowo zmniejszamy wielkość liter oraz dołączamy liniaturę. Na początku, może być to tylko jedna linia – zadaniem dziecka jest napisanie litery w taki sposób, aby „stała” ona na linii. Kolejny krok – litera ma się znaleźć pod linią. W końcowym etapie litera ma się znaleźć między liniami. Wpisujemy brakującą literę nad/pod kartonikiem (patrz pkt. 3).

10. Pisanie nowej litery w połączeniu z innymi literami

Zaczynamy od sylab, następnie przechodzimy do coraz dłuższych wyrazów, zwracając uwagę na prawidłowe łączenie liter.

11. Pisanie zdań

Na końcu układamy, a następnie zapisujemy zdania z wyrazów zawierających wprowadzoną literę.

Dodatkowo, wplatam również różne gry i zabawy słowno – językowe: zagadki, w których rozwiązaniu ukryła się wprowadzana litera, dzielenie słów na głoski i sylaby (jedno dziecko podaje słowo – drugie dokonuje podziału i następuje zamiana), domino głoskowe i sylabowe, język robotów i tym podobne.

Zachęcam Cię do zapoznania się z moimi propozycjami gier słownych, znajdziesz je TU.

Jeżeli spodobał Ci się ten wpis, będzie mi bardzo miło, jeśli podzielisz się nim z innymi.

Share on Facebook

Tweet